Yalın Üretimin 5 Temel İlkesi
Yalın üretimin 5 temel ilkesiyle ilgili yazıma başlamadan önce yalın üretimin tarihçesiyle ilgili bilgi sahibi olmak isteyenler buraya tıklayarak dana önceki yazıma erişebilir.
Yalın Üretim Nedir?
Yalın üretimin en kısa ve en akılda kalıcı tanımıyla bu yazımıza başlayalım. Yalın üretim, temelinde sürekli iyileştirme felsefesi olan metotlar ile süreçlerdeki israfı ortadan kaldırmak için durmaksızın çalışmaktır.
İsraf ve Değer Kavramları
İsraf kelimesi sözlükte “Gereksiz yere para, zaman, emek vb.ni harcama; savurganlık” olarak tanımlanır. Aslına bakarsanız yalın üretimde de bu temel anlamı ile kullanılır. Yani, süreçlerde gereksiz yere kullanılan her türlü kaynak, zaman, emek, faaliyet yalın üretim için birer israftır.
Yalın üretimde israf müşterinin gözünden tanımlanır. Müşterinin gözüyle bakıldığında sürece değer katmayan her türlü faaliyet ise israf olarak değerlendirilir. Ve bu israflardan mümkün ise kurtulmak değilse bunları azaltmak için sistematik ve kalıcı çalışmalar yapmak yalın üretimin temel yaklaşımıdır.
İsrafı anlayabilmek için değer kavramını bilmek gerekir. Yalın üretimde değer; müşterinin parasını ödemeye hazır olduğu şeydir.
Çok basit bir örnek ile konuyu anlamaya çalışalım. Diyelim ki bir sevdiğinizin doğum günü için 8 kişilik, 2 katlı çikolatalı ve muzlu bir pasta siparişi verdiniz. Sizin için değer yaratan faaliyetler, pastanın 2 katlı olması ile çikolatalı ve muzlu olması. Çünkü siz, 8 kişilik, 2 katlı çikolatalı ve muzlu pastanın parasını ödemeye hazırsınız.
Siparişinizi almaya gittiğinizde “muz bulamadık o yüzden pastanızı çilekli yaptık” ya da “çikolatalı demiştiniz ama hem içi hem dışı çikolatalı olursa pasta ağır olur diye sadece içini çikolatalı yaptık” cevabı aldığınızda o pastanın ve o pastayı yapmak için yapılan faaliyetlerin sizin için hiçbir değeri yoktur ve tamamı sizin gözünüzde israftır. Bu pastaya belki de para ödemek istemeyip sipariş verdiğiniz kişiyle tartışarak buradan bir daha alışveriş yapmamaya karar vereceksiniz.
Yalın İşletme Araştırma Merkezi (LERC) tarafından yürütülen araştırmaya göre, tipik bir üretim operasyonundaki üretim faaliyetlerinin tam %60’ı israftır yani bu faaliyetler müşteri için hiçbir değer üretmezler.
Yalın Üretimin 5 Temel İlkesi
Kuruluşların müşterilerinin isteklerine yanıt veren ürünler oluşturmalarına yardımcı olan ve Toyota’nın başarısının temellerini oluşturan 5 temel ilkeyi açıklayalım:
1. Değer
Yalın üretimde değer, müşterinin parasını ödemeye hazır olduğu şeydir. Yalın üretim çalışmalarına başlamak isteyen kuruluşların öncelikle müşterilerinin neye değer verdiğini ve ürünlerinin veya hizmetlerinin bu değerleri nasıl karşıladığını tanımlamasını gerektirir. Bu durumda değer şunları gerektirir:
- Müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak için ürünler tasarlamak
- Özellikle bu gereksinimleri karşılamayan özellikleri kaldırmak
Firmalar belirli ihtiyaçları karşılayacak ürünler tasarlayarak, istenmeyen özellikler için gerekli olabilecek israf adımlarını ortadan kaldırmalıdır.
2. Değer Akışı
İkinci yalın üretim ilkesi değer akışını haritalamaktır. Değer akışı, ürünün tasarımından başlayarak, teslimata kadar ürünün tüm yaşam döngüsünü içeren detaylı bir çalışmadır. Tesis için yapılabileceği gibi belirli bir ürün ya da ürün grubu için de yapılabilir.
Değer akışının kağıda dökülmesi için Değer Akışı Haritalaması (VSM) yöntemi kullanılır. Bu sayede tüm ürün akışı görsel olarak haritalanmış olur. Değer akışı çizildikten sonra, değer katmayan adımlar bulunarak bunları en aza indirmek daha kolay olacaktır.
3. Sürekli Akış
Verimli ürün akışı, ürünlerin üretimden nakliyeye kesintisiz olarak geçmesini gerektirir ve bu akış çalışma alanını stratejik olarak organize ederek elde edilebilir. Bu aşamada, hammadde, yarı mamul, mamul, taşıma gibi her faktör dikkate alınarak ürünlerin üretim sürecinde sorunsuz bir şekilde ilerlemesi sağlanır.
İyi organize edilmiş bir çalışma alanı, üretim süresinin kısalmasını, daha az stok depolanmasını ve daha az malzeme taşımasını dolayısıyla daha verimli çalışmayı sağlar.
4. Çekme
Akış yaratmayla yakından ilgili olan bu ilke, işletmelerin çekmeye dayalı bir üretim sistemi kullanmasını gerektirir. Geleneksel üretim sistemleri, malzeme satın almayla başlayan ve sipariş olmasa bile malzemeyi üretim sürecinden geçirerek ilerleyen bir itme sistemi kullanır. İtme sistemlerinin oluşturulması kolay olsa da, genellikle büyük envanterlere ve önemli miktarda devam eden çalışmaya (WIP – Work In Progress) neden olurlar.
Bununla birlikte, bir çekme sistemi, müşterinin siparişini lojistik departmanından alır, bu da daha sonra yeni ürünlerin üretilmesini ister ve ek sarf malzemelerinin satın alınması gerektiğini işaret eder.
Kanban gibi yalın üretim araçları, işletmelerin bir üretim sistemindeki malzeme akışını kontrol etmek için bir çekme sistemi kurmalarına yardımcı olabilir.
5. Mükemmellik
Yalın üretim ilkelerinin en önemlisi şirketlerde mükemmellik arayışını zorunlu kılar. Mükemmellik arayışı basit gibi görünse de iş yerinde uygulanması en zor yalın üretim ilkesidir. Mükemmellik arayışı, şirketlerin uygulamalarını sürekli olarak geliştirmelerini gerektirir ve genellikle iş yeri kültüründe bir değişim gerektirir.
Sürekli iyileştirme felsefesi olan Kaizen, işçilerin mükemmelliği aradığı bir kültür yaratarak bu değişimde işletmelere yardımcı olabilir. Kaizen, küçük adımlarla ama sürekli değişiklikler yapmaya odaklanır ve bunların kalıcı olmasını sağlar. Kaizen çalışmalarının sayısı ve etkinliği arttıkça zaman içerisinde daha fazla verimlilik, daha düşük maliyetler, daha fazla üretkenlik ve daha kaliteli ürünler ortaya çıkacaktır.
Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle,
Sevgiler,
Lean Teacher