OEE

OEE – Overall Equipment Effectiveness yani Toplam Ekipman Verimliliği üretim verimliliğini ölçmek için kullanılan önemli bir araçtır. QEE, yalın üretimin temel kavramlarından biridir ve herhangi bir üretim tesisi, üretim birimi, atölye veya bireysel istasyon için önemli bir performans faktörüdür. Basitçe ifade etmek gerekirse, gerçekten üretken olan üretim süresinin yüzdesini tanımlar.

Başarılı ve kontrol edilebilir bir üretim sürecinden bahsedebilmek için OEE’yi konuşmak gerekir. OEE’nin ölçülmesi en iyi üretim uygulamasıdır. OEE’yi ve altında yatan kayıpları ölçerek, üretim sürecinizi sistematik olarak nasıl iyileştireceğiniz konusunda önemli bilgiler elde edebilirsiniz. OEE, kayıpların belirlenmesi, ilerlemenin kıyaslanması ve üretim ekipmanının verimliliğinin artırılması (yani israfın ortadan kaldırılması) için en iyi performans göstergesidir.

OEE yüzde olarak ifade edilen bir skordur, bu skorun %100 olması, duruş olmaksızın mümkün olduğunca hızlı bir şekilde yalnızca sağlam parçalar ürettiğiniz anlamına gelir. OEE dilinde bu, %100 Kalite (sadece sağlam parçalar, kusurlu ürün yok), %100 Performans (mümkün olduğunca hızlı) ve %100 Kullanılabilirlik (Duruş yaşanmadan) anlamına gelir.

Yüksek bir OEE’ye sahip olmak, yüksek üretkenliğe sahip yüksek verimli bir fabrikanın işaretidir. Öte yandan düşük bir OEE, değer olması gereken yerde kayıp üreten kullanılmayan kaynaklara sahip bir “gizli fabrika” olduğu anlamına gelir.

OEE için gerekenler

OEE güçlü ancak basit bir kavramdır, ancak yalnızca titizlikle uyguladığımızda işe yarar ve başarılı bir şekilde uygulanması uygun bir hazırlık gerektirir. Yani “hemen OEE hesaplayın bana” talebi gelirse sizlere, önce sürece dönüp bakmanız gerekir, gerçekten bunu hesaplayacak veriler ve bu verileri alacak bir sistem var mı diye.

OEE’yi hesaplayabilmek için ilk olarak, üretim verilerinin toplanmasına yönelik sistematik bir yaklaşımla birlikte değer ve israf ilkelerine ilişkin ortak bir anlayış oluşturulması gerekir. İkinci olarak, OEE’nin şirkete sağladığı faydaların herkes tarafından anlaşılmasını sağlamak gerekir ki ekipteki herkes bu konsepti neden uygulamaya karar verdiğimizi anlasın. Daha geniş çaplı bir uygulamaya geçmeden önce bir pilot proje yürütmek de çok önemlidir. Son olarak, uzun vadeli iyileştirme yolculuğunu anlamak ve bunu herkese aktarmak çok önemlidir.

OEE neden önemli?

Üretimde OEE sadece bir performans göstergesi değil, daha da önemlisi, israfı ortadan kaldırmamıza ve neredeyse her üretim tesisinde mevcut olan “üretimdeki altı büyük kaybı” hedeflememize olanak tanıyan bir sürekli iyileştirme aracıdır.

OEE üretim sürecimizi görmeye ve orada olanları anlamaya yardımcı olan bir araçtır. Üretim hattından ve makinelerden kaynaklanan tüm kayıpları ölçerek ve görselleştirerek,  kaynaklarımızla ne ürettiğimizi ve ne üretebileceğimizi OEE sayesinde görebiliriz. Başka bir deyişle, bir OEE panosunda izleyerek ve görselleştirerek, fabrikalarımızın gerçek potansiyelini anlamaya başlarız.

Bunun yanı sıra OEE, kaynaklarımızı odaklamamıza ve bakım stratejimizi daha doğru bir şekilde yönlendirmemize yardımcı olur, çünkü bize üretimde neler olduğunu ve gerçek sorunların neler olduğunu gösterir. Örneğin, personel, malzeme tedariki, planlama ve değişimler gibi organizasyonel faktörlerden kaynaklanan kayıpları bu sayede görebiliriz.

OEE’nin bileşenleri nelerdir?

OEE üç ana bileşenin etkileşiminden oluşur, bu bileşenler şunlardır:

1. Kullanılabilirlik
2. Performans
3. Kalite

Kullanılabilirlik nedir?

Kullanılabilirlik, üretim için mevcut olan planlı çalışma süresinin oranıdır. Bu kategorideki kayıplar plansız ve planlı duruşları içerir.

Plansız duruşlar, ekipmanın üretim için planlandığı ancak planlanmamış olaylar nedeniyle çalışmadığı zamanı oluşturur. Örnekler arasında ekipman arızaları, planlanmamış bakım, operatör veya malzeme eksikliği, yukarı akış ekipmanı tarafından aç bırakılma veya aşağı akış ekipmanı tarafından engellenme sayılabilir.

Performans nedir?

OEE’nin ikinci bileşeni, tesis veya ekipmanın gerçek çalışma hızını belirtilen çalışma hızıyla karşılaştırır. Belirtilen çalışma hızı genellikle “Maksimum gösterilen oran” veya “ideal döngü süresi” olarak adlandırılır. Performans, maksimum gösterilen oranda çalışırken elde edebileceği maksimum verimle karşılaştırıldığında, tesisin çalıştığı süre boyunca elde ettiği gerçek verimdir.  Performans kayıplarını mikro duruşlar ve yavaş döngüler olarak kategorize ediyoruz.

Mikro duruşlar – Ekipmanın çok kısa bir süre için (tipik olarak bir dakika veya daha az) durduğu zaman. Genellikle operatör sorunu çözer. Tekrarlayıcı olabilirler (aynı sorun, farklı gün), bu da operatörleri etkilerine karşı körleştirebilir. Örnekler arasında yanlış beslemeler, malzeme sıkışmaları, yanlış ayarlar, yanlış hizalanmış veya tıkanmış sensörler, ekipman tasarım sorunları ve periyodik hızlı temizlik yer alır.

Yavaş çevrimler – Ekipmanın belirlenmiş standart süreden (bir parça üretmek için teorik olarak en hızlı süre / ideal çevrim süresi) daha yavaş çalıştığı süredir. Kirli veya yıpranmış ekipman, zayıf yağlama, standart altı malzemeler, kötü çevre koşulları, PLC’deki yanlış ayarlar/ayarlama veya eğitim, deneyim gibi insan faktörlerinin bir sonucu olabilir.

Kalite nedir?

OEE’nin üçüncü bileşeni kaliteyi ölçer, bu da basitçe müşteri spesifikasyonlarını tam olarak karşılayan ve ilk seferde doğru olan gerçek üretim çıktısının oranıdır. Kalite kayıpları üretim esnasında oluşan hatalar ve ilk ayar esnasında oluşan hatalar olmak üzere iki kategoriye ayrılır.

Üretim hataları, istikrarlı (sabit durum) üretim sırasında ürettiğimiz hatalardır – OEE kaliteyi “İlk Seferde Doğru” temelinde ölçtüğü için yeniden işleyebileceklerimiz de buna dahildir. Konserve kutulama bandında, üretim boyunca ağırlığı fazla ya da eksik geldiği için ayrılan kavanozlar buna örnek olarak verilebilir.

Başlangıç hataları, tip değişimlerinde üretim başlangıcından istikrarlı üretime kadar üretilmiş olan kusurlardır. Herhangi bir ekipmanın devreye alınmasından sonra ortaya çıkabilirler. Baskı prosesinde ilk ayar esnasında renkteki siliklik ya da ton farkları buna örnektir.

Bu yazı ile OEE konusuna giriş yapmış olduk, bu konuyla ilgili bir sonraki yazımda OEE nasıl hesaplanır ona değineceğim.

OEE ile ilgili yabancı kaynaklara buradan erişebilirsiniz.

Sevgilerimle, 

Lean Teacher