AQL Nedir?

AQL nedir? konusunda başlamadan önce bu konuyu daha iyi anlamamızı sağlayacak başka bir konu olan “kalite planı” ile yazıma başlamak istiyorum.

Kalite Planı

Kalite planı, girdi, proses, final kontrol aşamalarında yapılacak kontrollere dair detayları içeren ana dokümandır. (Bkz. ISO 9001) Yapılacak olan kontrolün a’dan z’ye bütün detayları bu plan üzerinde belirtilir. Kalite planı ile kalite kontrol sürecinde ürün üzerinde yapılacak kontrollerin standartlaştırılması sağlanır.

Kalite ekibinde çalışan kişiler için referans dokümanlardan biri olan kalite planı yaşayan bir doküman olmalıdır yani herhangi bir değişiklikte dokümanın güncellenmesi ve ilgili kişilerle paylaşılması gerekir.

Kalite Planı Nasıl Hazırlanır?

Kalite planı ürün ya da proses bazında hazırlanabilir. Çok ürünlü bir tesiste, her bir üründe çok fazla analiz yapılıyorsa ve ürün kalite gruplarında uzmanlaşmaya gidilmişse kalite planının ürün bazında hazırlanması daha doğru olacaktır.

Kalite planı hammadde, yarı mamul ve mamulün kontrol aşamalarında aşağıdaki sorulara cevap verecek şekilde bilgileri içermelidir:

Hangi aşamada kontrol yapıyoruz? (Girdi kontrol, proses kontrol, final kontrol)
Hangi kalite parametresini kontrol ediyoruz? (En, boy, mukavemet, sertlik, tane boyutu vb.)
Bu kalite parametresini hangi sıklıkta kontrol edeceğiz? (Günde 1 kez, vardiyada 3 kez?
Bu kontrolü kim/kimler yapacak? (Kalite çalışanı / Operatör?)
Bu kontrol için ne kadar numune alacağız? (1 metre, 1 kilo, 1 adet?)
Numunenin kontrolünü ne ile yapacağız? (Hangi cihaz, hangi alet?)
Numunenin kontrolünü hangi metoda göre yapacağız? (Hangi standart / Hangi talimat?)
Yaptığımız kontrol için hedef değer ve toleranslar ne olacak?
Yaptığımız ölçüm sonuçlarını nereye kaydedeceğiz?
Herhangi bir uygunsuzluk/sapma durumunda hangi işlemi yapacağız?

Proses	Parametre	Kontrol Sıklığı	Kontrol Miktarı	Kontrol Metodu	Kontrol Cihazı	Kontrol Eden	Kabul Kriteri	Kayıt	Uygunsuzluk Durumu
Girdi Kontrol	Kumaş Eni	Her sevkiyatta	5 rulo	X Talimatı	Şeritmetre	KK Uzmanı	Sipariş eni ±1 cm	Xx formu	Ürünler karantinaya alınır.

Bütün detaylar bu dokümana aktarıldığında kalite planı aslında bir eğitim dokümanı halini almış olur. İşe yeni başlayan çalışanlara vereceğiniz eğitimleri bu doküman üzerinden verebilirsiniz.

Kontrol Miktarı Nasıl Belirlenir?

Kalite kontrol sürecinde %100 kontrol herhangi bir nedenden dolayı mümkün olmadığında örnekleme yoluyla kontrol metodu kullanılır. Örnekleme metodunda herhangi bir parti içinden rastgele numuneler alınarak yapılan kontrollerde ilgili parti için kullanılabilir, kullanılamaz, şartlı kabul kararları verilir. İşte yapılacak olan bu rastgele kontrollerde ne kadar numune alınacağı, kaç hatanın kabul edilip kaçının edilmeyeğini ise AQL tabloları yardımı ile belirlemeniz gerekiyor.

AQL Acceptance Quality Level’in kısaltması olup kabul edilebilir kalite limiti olarak adlandırılır. Yani AQL, ne kadarlık bir hatayı kabul edeceğimizle ile ilgili bilgi verir.

Kabul edilebilir kalite seviyesi, bir muayene sırasında bu bileşenlerden rastgele örnekleme yapıldığında kabul edilebilir olarak değerlendirilen kusurlu bileşen sayısı aralığını belirleyen bir test ve/veya muayene standardıdır. Bir kontrol sırasında bulunan kusurlar üç seviyede sınıflandırılır: kritik, büyük ve küçük. Kritik kusurlar, ürünü son kullanıcı için güvensiz veya tehlikeli hale getiren ya da zorunlu düzenlemelere aykırı olan kusurlardır. Büyük kusurlar ürünün arızalanmasına, pazarlanabilirliğinin, kullanılabilirliğinin veya satılabilirliğinin azalmasına neden olabilir. Son olarak, küçük kusurlar ürünün pazarlanabilirliğini veya kullanılabilirliğini etkilemez, ancak ürünün tanımlanmış kalite standartlarının altında kalmasına neden olan işçilik kusurlarını temsil eder. Farklı şirketler her bir kusur türünü farklı yorumlamaktadır. Tartışmalardan kaçınmak için alıcı ve satıcılar, her bir tarafın üstlendiği risk seviyesine göre seçilen ve sevkiyat öncesi denetim sırasında referans olarak kullandıkları bir AQL standardı üzerinde anlaşırlar.

AQL , TS ISO 2859-1 standardı içinde tanımlanmıştır. Standarda buradan erişebilirsiniz.

AQL, iki ana tablodan oluşur, tabloların ilki muayene seviyelerini içeren ikincisi ise kabul sınırlarını gösterir. Şimdi bu tabloları nasıl kullanacağımıza bakalım.

AQL Tabloları Nasıl Kullanılır?

Öncelikle lot büyüklüğüne göre ve muayene seviyesine göre alınacak örnek büyüklüğü için harf tablosundan harfimizi belirliyoruz.

Diyelim ki 26 kutu iplik bobini geldi, bu tedarikçi ile herhangi bir sıkıntı yaşamadım ve gevşek muayene ile (I) kontrol yapmak istiyorum. O halde “Lot Size” kısmında 26’yı arıyorum, “General Inspection Levels” kısmında I’i, ikisinin kesişim noktası “C” harfi.

C harfi ile 2.tabloya gidiyorum, C için “sample size” 5 adetmiş. Burada AQL 2.5 seviyesini seçiyorum, karşısında 0 ve 1 değerlerini görüyorum. Yani, 5 adet numuneyi kontrol ettiğimde 1 adedinde hata çıkarsa bütün partiyi reddetmem gerekiyor. Tamamı hatasız çıkarsa bütün partiyi kabul edebiliyorum.

AQL 2.5 ne demek?

2,5’lik bir AQL, bir siparişin kabul edilebilir olması için yalnızca %2,5’inin kusurlu olabileceği anlamına gelir. Siparişin %2,5’inden fazlası kusurluysa, parti alıcı ve üretici arasında üzerinde anlaşmaya varılan kalite standardını karşılamıyor demektir. Örneğin, 20.000 çift şort sipariş edilmişse, 500 kusurlu ürün %2,5’lik bir AQL altında kabul edilebilir olacaktır.

AQL ile ilgili temel bilgilendirme yazımın sonuna geldik, bir başka yazıda görüşmek dileğiyle,