8 Temel İsraf

8 temel israftan bahsetmeden önce israf nedir onu tanımlayalım. Yalın üretimin odaklandığı temel kavramlardan biri olan israf Japonca terimi ile “muda” olarak karşımıza çıkar. Yalın üretimde değer yaratmayan her türlü faaliyet israf olarak tanımlanır.

İsraf, yalın üretimde değer kavramıyla birlikte kullanılır. Detaylar için ilgili yazıya buradan ulaşabilirsiniz.

Yalın üretim için en büyük günahlar diyebileceğimiz temel israfları birlikte inceleyelim.

1. Hatalı Üretim: Hatalı olarak üretilen her şey israftır. Bunun içinde malzeme israfı, zaman israfı, işçilik israfı, kapasite israfı yer alır. Hatalı üretim, tasarım standartlarından veya müşterinin beklentisinden sapan bir ürünü ifade eder. Hatalı üretim sonucunda, üretilen ürüne bağlı olarak yeniden işleme/tamir maliyeti oluşabilir. Ayrıca tüketilen hammaddeler, yeniden işleme için harcanan kaynaklar, hatalarla başa çıkmak için gereken ekstra alan ve artan enerji kullanımı da israfın farklı boyutlarını oluşturur.
2. Fazla Üretim: İhtiyaçtan fazla üretilen her şey israftır. Her fazla üretim ile hammaddenizi ve makinenizi boş yere kullanmış olursunuz. İsrafların en ciddisi olan “aşırı üretim”, diğer tüm israf türlerine neden olabilir. Kullanılmayan bir ürünün çok fazla stoklanması deponun verimli kullanılmamasına, boşa giden malzemelere ve gereksiz stoka bağlı aşırı maliyetlere neden olur.
3. Fazla Stok: İhtiyaçtan fazla üretilen her şey israftır. Hammaddenizi, makinenizi ve depolama alanlarınızı boş yere kullanmış olursunuz. Stok israfları, işlenmemiş envanter tarafından üretilen israfları ifade eder. Bu israf türü, işlenmemiş stoğa bağlı sermaye israfını, stoğu taşıma israfını, stoğu tutmak için kullanılan kapları, depolama alanının aydınlatılması/iklimlendirilmesi gibi unsurları içerir. Ayrıca, fazla stoğa sahip olmak israfları gizleyebilir.
4. Bekleme: Üretimde yaşanan her türlü bekleme israftır. Bir önceki prosesten yarı mamulün gelmesini beklemek, üretime başlamak için ana girdi malzemenin gelmesini beklemek hem makinelerin kapasitesinin hem de operatörlerin verimsiz şekilde kullanılmasına neden olur.
5. Gereksiz İşlem: Gereksiz işlem, üretim sürecinin gereksiz olan herhangi bir bileşenini ifade eder. Asla görülmeyecek bir alanı boyamak veya ürüne değer katmayan ve müşterinin asla kullanılmayacağı özellikler eklemek gereksiz işleme örnektir.
6. Gereksiz Taşıma: Gereksiz yere yapılan her türlü taşıma israftır. Taşıma, malzemeleri bir konumdan diğerine taşımaktır. Taşımanın kendisi ürüne değer katmaz, bu nedenle bu maliyetleri en aza indirmek önemlidir. Bu, üretim zincirinde bir tesisin diğerine daha yakın olması veya daha verimli yöntemler kullanarak nakliye maliyetlerinin en aza indirilmesi anlamına gelir. Kaynaklar ve zaman, malzeme taşıma, nakliye, eğitim, güvenlik önlemleri uygulama ve ekstra alan kullanma konularında personel istihdamında kullanılır.
7. Gereksiz Hareketler: Gereksiz hareket, bir kişi veya makine tarafından aslında gerekli olmadığı halde yapılan sayısı azaltılabilecek hareketlerin tümüdür. Gereksiz hareketler operatörler tarafından yapılabileceği gibi makinelerde ek aşınma ve yıpranmaya neden olabilecek herhangi bir şey anlamına da gelebilir. Operatörün bir parçayı almak için sürekli yuları uzanması, merdiven inip çıkması, sürekli eğilmesi gereksiz harekete örnek olarak verilebilir. İyi bir analiz ve ergonomik çalışmalar ile buradaki israflar önlenebilir.
8. Kullanılamayan Yetenek: Bu, süreç sorunlarıyla ilgili değil, daha ziyade bir şirketin elindeki tüm çalışan yeteneklerinden yararlanamamasıyla ilgilidir. Örneğin, ön saflarda çalışanlar genellikle sorunların gerçek nedenleri hakkında kendi yöneticilerinden daha fazla bilgiye ve sorunun nasıl çözüleceğine dair fikirlere sahiptir. Kullanılmayan yetenekler her sektördeki şirketler için bir sorundur. Bu israfı ortadan kaldırmak, yöneticilerin çalışanlarının sahip olduğu beceri ve bilgileri ve bunları operasyonları iyileştirmek için nasıl kullanacaklarını kapsamlı bir şekilde incelemelerini gerektirir. Yetenek israfı çalışanların yeteneklerini kullanmalarına engel olacak demotive olmaları, işe küsmeleri, hatta sessiz istifa olarak bile karşımıza çıkabilir. Bunun altında yatan nedenler, yöneticilerin yönetim becerileri ya da işyerinin kültürü ile ilgili olabilir.

Bu israflara dokuzuncu madde olarak iletişim israfı da eklenebilir. Gün içinde maruz kaldığımız gereksiz yazışmalar, muhatabının dışında kimseyi ilgilendirmeyen mailler zamanın verimsiz kullanılmasına neden olur. Bu mailleri ayıklamak için harcanan ekstra zaman kaybı nedeniyle israf yaşanır.

Görüldüğü üzere aslında şirketlerde bir çok israf çeşidi var. Önemli olan bu israfların neler olduğunu, nasıl oluştuğunu bularak bunları ortadan kaldıracak çalışmalar yapmak. 

Konuyla ilgili dış kaynak önerisi için buraya göz atabilirsiniz.

Sevgilerimle,

Lean Teacher